Dünya Mirasları, UNESCO tarafından belirlenen ve tüm dünyada öncelikli olarak korunması için çalışmalar yapılan kültürel ve doğal varlıkların listesidir. Dünya miraslarının korunması için 175’ten fazla ülke antlaşma imzaladı. Bu şekilde dünya miraslarının gelecek nesillere aktarılması planlanır.

UNESCO’nun 1972 yılındaki genel konferasında hazırlanan 38 maddelik Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Koruma Antlaşması’nı imzalayan 175’ten fazla ülkenin korumayı garanti ettikleri anıt ve sit arasından dünya mirası kıstaslarına uygun bulunanlar listede yer alır.

Antlaşmayı imzalayan ülkeler tarafından seçilen 21 ülke temsilcisinin oluşturduğu Dünya Miras Komitesi, ICOMOS ve IUCN aday gösterilen değerler arasından seçim yapar ve listeyi oluşturur. Ayrıca komite, WHF’yi (Dünya Miras Fonu) yönlendirerek listedeki değerlerin korunması için girişimlerde bulunur.

Dünya mirasları: doğal, kültürel ve hem doğal hem de kültürel olmak üzere üçe ayrılır. Dünya Mirası Listesi’nde yer alan tüm varlıklar, finans ve teknik yardımı alır. Bununla birlikte, bu varlıklar dünyada tanınır hale gelir ve uluslararası toplumun baskısıyla korunur.

1985 yılında onaylandıktan sonra Çin Halk Cumhuriyeti, 29 Ekim 1999 tarihinde Dünya Mirası Komitesi’nde üye ülke olmuştur. Çin’in şu ana dek Dünya Miras Listesi’ndeki varlık sayısı 38’e ulaşmıştır.

Sichuan Panda Barınakları ve Jiajin Dağları

Sichuan Panda Barınakları, dünyada nesli tükenmekte olan panda ayılarının %30’una ev sahipliği yapar. Chengdu Platosu ve Qinghai-Tibet Platosu’nun arasında yer alan barınaklar, Qionglai ve Jiajin Dağları bölgesindeki yedi doğa rezervatı ve dokuz doğa parkı ile birlikte 924.500 hektarlık alan kaplar.

Barınaklar, dev pandalar için en büyük yaşam alanını oluşturur ve Çin tarafından “ulusal hazine” olarak görülür. Sichuan Barınaklarında, dev pandalar dışında kırmızı panda, kar leoparı, bulut benekli leopar gibi nesli tükenmekte olan hayvanlara, 542 farklı türde omurgalılara ve 109 tür memelilere ev sahipliği yapar.

Sichuan Panda Barınakları ve Jiajin Dağları 12 Temmuz 2006 tarihinde Dünya Miraslar Listesi’ne girmiştir.

Yin Kalıntıları

Anyang şehrinin 2 km kuzeybatısında yer alan ve 30 km²’lik bir alana sahip Yin Kalıntıları, 3.300 yıl önce Shang Hanedanı döneminin başkentiydi. Tarihi kayıtlara ve yapılan arkeolojik kazılara göre Çin tarihindeki ilk başkent sayılır ve “Yin” adı da Shang Hanedanlığı’nın antik adıdır.

Yin Kalıntıları, arkeologlar tarafından “Çin arkeolojisinin beşiği” olarak adlandırılır. 1920 yılında başlayan kazılarda mezarlıklar, saray ve tapınak temelleri, tunç ve yeşimtaşı oyma eserleri, vernik eşyalar, beyaz oymalı seramikler vs ortaya çıkmıştır.

Kalıntılar adeta Çin Tunç Devri’ne tanıklık eder. 1939 yılında keşfedilen, ölçüleri 133 cm ve 875 kg olan dört ayaklı bronz kazan Simuwu Ding, dünyanın en büyük kazılmış bronz eşyasıdır. Arkeologlara göre bu meşhur bronz kazan, ibadet törenlerinde kullanılıyordu ve zamanında aristokratların bir sembolüydü.

Eylül 2005’de müze tamamlanarak halka açılmıştır. 13 Temmuz 2006 yılında ise Yin Kalıntıları, olağanüstü evrensel değeri sebeiyle Dünya Miraslar Listesi’ne girmiştir.

Tarihi Makao Şehri / Makao Tarihi Merkezi

“Makao Tarihi Merkezi”, batı ile Çin uygarlığının 400 yıldan fazla bir kültürel değişimin ürünüdür. Tabiatı bakımından ağırlıklı olarak Avrupai olan mimari miras, geleneksel Çin mimarisinin yoğun olduğu tarihi yerleşkenin ortasında bulunduğu için tezat oluşturur. 16. yüzyıldan itibaren Portekizli denizcilerin Makao’ya yerleşimiyle doğu ve batı arasında beş asırlık kesintisiz iletişim kurulmuştur, Makao Çin’in dünyaya açılan kapısı olmuştur.

“Makao Tarihi Merkezi” şehrin tarihi yerleşkesinin yaşayan bir aynasıdır. Barra Meydanı, Lilau Meydanı, Aziz Augustine Meydanı, Senado Meydanı, Katedral Meydanı, Aziz Dominik Meydanı şehirde görülmesi gereken önemli meydanlardır.

15 Temmuz 2005 tarihinde, merkez kültürel mülkiyet olarak Dünya Miraslar Listesi’ne eklenmiştir.

Üç Paralel Nehir (Yunnan)

Çin’in güneybatısında bulunan Yunnan Eyaleti’ndeki yüksek dağlardan Qinghai-Tibet Platosu kaynaklı Jinsha, Nujiang ve Lancang nehirleri paralel biçimde 170 km boyunca kuzeyden güneye akar.

Üç Paralel Nehir bölgesi yaklaşık 1.7 milyon hektarlık bir alan kaplar. Bölgede 5.000 metreden yüksek 118 karla kaplı dağ, birkaç hektarlık bakir ormanlar ve birkaç yüz tane buzul gölleri vardır. 

Çin’in 17 önemli biyoçeşitlilik alanlarından ilki olan bölge dünya standartında önemli olmasıyla kabul görmektedir. Günümüzde bölge, Çin’in önemli bitkilerinin %20’sine, hayvan çaşitlerinin %25’ine ve Yunnan altın maymunu, antilop, kar leoparı, Begali kaplanı, siyah boyunlu turna dahil olmak üzere devlet koruması altında olan 77 hayvana ev sahipliği yapar. Bunun yanında başta Çin köknarı (Cunninghamia lanceolata) ve Çin porsuk ağacı (Taxus chinensis) olmak üzere devlet koruması altında olan 34 tür bitkiye de ev sahibidir. Her yıl bahar aylarında bölge adeta bir çiçek denizine dönüşür.

Bununla birlikte, bölgede dilleri ve dinleri farklı 16 etnik grup birlikte uyum içinde yaşamaktadır. 1985’de bölge UNESCO yetkilileri tarafından uydu tarayıcı görüntüleri ile keşfedilmiş ve 2 Temmuz 2003 tarihinde ise Dünya Miraslar Listesi’ne girmiştir.

Başkent Şehirleri ve Antik Koguryo Krallığı’nın Mezarları

Kuzeydoğu Çin’de etnik azınlık halk tarafından kurulmuş en uzun yönetim olarak bilinen Koguryo Krallığı (M.Ö. 37 – M.S.668), Kuzeydoğu Asya’nın gelişiminde büyük rol oynamıştır. 

1.300 yıl önce yıkılmış olmasına rağmen krallıktan kalan eserler iyi durumdadır. Başkent şehri, tahkimatı, kraliyet mezarları ve dikili taşlar Jilin eyaletinde Jian şehrinde ve Liaoning eyaletinde Huanren ilçesinde yer alır.   

Yungang Kaya Mezarları

Shanxi (Şanşi) eyaletinde Datong şehrinin 16 km batısında Wuzhou Dağı’nın güney ayağında yer alan Yungang Kaya Mezarları, dağda inşa edilmiştir ve doğudan batıya 1 km enindedir. Kayaların inşası Keşiş Tan Yao gözetiminde başlatılmıştır ve yapımı yaklaşık 50 yıl sürmüştür. Bu devasa projenin yapımında günümüzdeki Sri Lanka’dan da rahipler dahil toplam 40.000 insanın emeği geçmiştir.

Yungang Kaya Mezarları, geleneksel Çin sanatı ve özellikle Yunan ve Hint etkisi altında kalmıştır. Bölgedeki en küçük Buda heykeli 2 cm, en büyük Buda heykeli ise 17 m yüksekliktedir.

Son on yıldır yerel yönetim tarafından koruması artırılan kaya mezarlıkları 2001 yılında Dünya Kültürel Miraslar Listesi’ne girmiştir.

Ming ve Qing Hanedanları’nın Kraliyet Mezarları

Ming ve Qing (Çing) Hanedanları’nın mezarları insan etkisiyle değiştirilmiş doğal sit alanı sayılır. Mimarisi “Fengshui” kurallarına göre tasarlanmış ve inşa edilmiştir.

Ming Hanedanı (1368-1644) Xian (Şian) Mezarı, Prens Xingxian ile karısı ve İmparator Jiaqing’in (1522-66) ebeveynlerinin kabristanıdır. Mezar, Hubei eyaletinde Zhongxiang vilayetinde yer alır ve 136.47 hektarlık bir alan kaplar. Yapımına 1519 yılında başlanmış, 1540 yılında ise tamamlanmıştır. Xian Mezarı 1985’de devlet koruması altına alınmıştır.

Mançu imparatorları tarafından yapılan ilk mezar olarak bilinen Qing Hanedanı (1644-1911) Dong Mezarları, Pekin’in 125 km doğusundaki Hebei eyaletinin Zunhua vilayetinde yer alır ve 2.500 km²’lik bir alan kaplar. Mezarlar, Houlong ve Qianquan olmak üzere iki bölümden oluşur. Houlong, Fengshui prensiplerine göre Çin Seddi’nden başlar, Chengde yakınındaki Shaozu ve Wuling Dağı’na kadar uzanır. Qianquan ise mezarların bulunduğu doğu ve batısında 20 km uzanan duvarlarla 48 km²’lik bir alandır. Yapımına 1661’de başlanan Dong Mezarları’nda İmparator Shunzhi’nın (1644-61), İmparator Kangxi’nin (1662-1722), İmparator Qianlong’un (1736-95), İmparator Xianfeng’ın (1851-61), İmparator Tongzhi’nın (1862-74) ve İmparatoriçe Xiaozhuang, Xiaohui, Cian ve Cixi’nin mezarları bulunur.

Qing Hanedanı Xi Mezarları, Pekin’in 100 km batısındaki dağlarda yer alır. Yapımına 1730’da başlanan mezarlar, Dong Mezarları’na kıyasla küçüktür, imparator ve imparatoriçelerin kabristanı da daha azdır. Burada, İmparator Yongzheng (1723-35), İmparator Jiaqing (1796-1820), İmparator Daoguang (1821-50) ve İmparator Guangxu’nun (1875-1908) mezarları bulunur.

Bu üç mezar alanı 30 Kasım 2000’de Dünya Kültürel Miraslar Listesi’ne alınmıştır.

Xiaoling Mezarı, Jiangsu eyaletinin başkenti Nanjing’in doğu bölgesinde yer alır. Ming Hanedanı dönemi İmparator Zhu Yuanzhuang ve eşi tarafından yaptırılan mezarın yapımına 1381’de başlanmış ve 25 yılda (1405’de) tamamlanmıştır. İhtişamlı mezarda günümüzde Mukaddes Geçiş (Sacred Way), Kemeraltı Geçiti, Büyük Altın Kapı ve Dikdörtgen Kent bulunmaktadır.

Ming Mezarları (Shisanling), Pekin’in 44 km kuzeybatısında kalan Changping bölgesinde Tianshou Dağı’nın güneyinde yer alır. Mezar bölgesinde, 16 Ming Hanedanı imparatoru’nun, 23 imparatoriçesinin ve 1 yüksek düzey cariyenin kabristanı bulunmaktadır. Bu mezarlar boyut ve mimarilerinde farklılık gösterseler de, genel olarak birbirlerine benzer. Ming Mezarları, 1957 yılında Pekin Yönetimi tarafından koruma altına alınmıştır, Temmuz 2003’te ise UNESCO Dünya Miraslar Komitesi tarafından “Ming Ve Qing Hanedanları’nın Kraliyet Mezarları” adı altında Dünya Miraslar Listesi’ne alınmıştır.

Çin’in kuzeydoğusundaki Liaoning eyaletinde Üç Qing Hanedanı Kraliyet Anıtmezarı, Dünya Miraslar Listesi’ne eklenmiştir. Anıtmezarlardan Fuling (Doğu mezarı) ile Zhaoling (Kuzey mezarı) Liaoning eyaletinin başkenti Shenyang’da, Yongling ise Fushun şehrinde yer alır.

Longmen Kaya Mezarları

Henan eyaletinde Luoyang’da yer alan Longmen Kaya Mezarları, antik Budist oyma sanatının bir hazine evidir. Kaya mezarları, 5. yüzyılda başkentin Luoyang’a taşınmasıyla birlikte Kuzey Wei Hanedanı (386-534) döneminde baltalanmış ve oyulmuştur. O zamanlar Budizm Çin’de yayılıyordu ve kraliyet ailesi tarafından saygı duyulduğu için Buda’ya adanan oymalı kaya tapınaklar yapılırdı.

Yapımına 493 yılında İmparator Xiaowen’ın hükümdarlık döneminde başlanan Longmen Kaya Mezarları, Tang ve Song Hanedanları dahil toplam altı hanedanlık (400 yıldan fazla) dönemi boyunca sürmüştür. Toplam 1.352 kaya, 97.000 Buda heykeli, 3.680 taş tabletleri vardır.

Longmen Kaya Mezarları, 30 Kasım 2000 tarihinde Dünya Kültürel Miraslar Listesi’ne alınmıştır.

Güney Anhui’deki Tarihi Köyler: Xidi ve Hongcun

Anhui eyaletinde Huangshan Dağı’nın alt bölgesinde bulunan eskiden kalma konut yapıları Anhui tarzı mimarisinin tipik örnekleridir. Vilayette, 29 Ming Hanedanı’ndan (1368-1644) ve 3.611 Qing Hanedanı’ndan (1644-1911) kalma konut yapıları ve aile tapınakları vardır. Bu geleneksel konut yapıları, Çin’in Ming ve Qing konut yapıları müzesi olarak da bilinen Xidi Köyü’nde ve Hongcun Köyü’nde görülebilir.

Yixian Vilayeti’nin güneydoğusunda bulunan Xidi Köyü’nde 124’ü çok iyi korunmuş toplam 300’den fazla zarif, güzel Ming ve Qing Hanedanı konutları bulunur. Köy evlerindeki sokaklar yüzyıllardır orijinal halini korumaktadır ve dünyanın en güzel eski köylerinden biri olması nedeniyle yabancı mimarlar tarafından övgü almaktadır. Yixian Vilayeti’nin 11 km uzaklığında ise Hongcun Köyü yer alır. Köyün yerleşimi biçim olarak boğaya benzemektedir.

30 Kasım 2000 tarihinde, Xidi ve Hongcun Köyleri UNESCO tarafından Dünya Kültürel Miraslar Listesi’ne alınmıştır.

Qingchen Dağı ve Dujiangyan Sulama Sistemi

 Qingchen Dağı ve Dujiangyan Sulama Sistemi, Çin’de devlet düzeyinde görülmesi gereken yerlerdir. İki yer de Sichuan eyaletinin başkenti Chengdu’nun batısında yer alır. Çin’in ünlü Taoist dağlarından beşincisi olan Qingchen Dağı’nda Taoizm var olmaya başlamıştır. 120 km’lik bir alan kaplar, toplamında bambu ormanlı 36 zirvesi, 72 mağarası ve 108 görülmesi gereken yer mevcuttur. Qingcheng Dağı’nın ismi “yeşil şehir” anlamına gelir.

Dujiangyan Sulama Sistemi, antik Çin’in en önemli su yapım çalışmalarından biridir. 2.200 yıl önce yapılan sulama sistemi günümüzde hala insanlara faydalıdır. Dujianyuan Sulama Sistemi, Sichuan eyaletinde Yulei Dağı’nın ayağındaki Minjiang Nehri’nde yer alır. İlk başta Yulei Dağı, nehri kapatıyordu ve su doğu yönüne gitmiyordu ve bölge olumsuz bir şekilde etkileniyordu. Savaşan Devletler döneminden (M.Ö. 475-221) Shu ilinin valisi Li Bing, bölgede araştırma yaptıktan sonra Yulei Dağı’na kanal yaptırmıştır. Minjiang nehrinin ortasına hendek koydurtarak nehri ikiye ayırmıştır. M.Ö. 250 yılında gerçekleşen bu proje sayesinde yöre insanları sulama amacıyla suyu başka taraflara yönlendirebilmişlerdir. Günümüzde sulama dışında sel kontrolü ve gemicilik amaçları içinde kullanılmaktadır.

29 Kasım 2000 tarihinde, Qingchen Dağı ve Dujiangyan Sulama Sistemi UNESCO tarafından Dünya Kültürel Miraslar Listesi’ne alınmıştır.

Dazu Kaya Oymaları

Chongqing’den 165 km uzaklıkta yer alan Dazu ilçesinde, Tang Hanedanı döneminden Song Hanedanı dönemine kadar yapılmış 50.000’den fazla Buda heykellerinin kaya oymaları yer alır. Beishan ve Baoding tepelerindeki kayalar, büyük ölçekte olup, içerikte zengin ve sanatsal hüner bakımından da en zarif olanıdır.

Kaya oymalarının ortasında yer alan heykel Budizmin kurucusu olan Sakyamuni’ye aittir, yanında bilgelik Budası ve evrensel cömertlik Budası olmak üzere 20 heykel vardır.

Evrensel cömertlik Budası olarak bilinen Samantabhadra, yumuşak derisi, zarif duruşu ve sakin bakışıyla kadın gibi şekillendirilmiştir ve doğuya özgü güzelliğiyle “Doğu’nun Venüsü” olarak da adlandırılır.

Dazu Kaya Oymaları 1999 yılında Dünya Kültürel Mirası Listesi’ne gitmiştir.

Wuyi Dağı

Fujian eyaletinin kuzeyinde yer alan Wuyi Dağı 60 km²’lik alan kaplar. Tepenin büyük bir bölümü kızıl kumtaşından oluşur ve oldukça diktir. Wuyi Dağı’nda bulunan Wuyi Sarayı, 7. yüzyılda imparatorların kurban törenlerini gerçekleştirebilmeleri amacıyla yapılmıştır. Çin Taoizmi’nin önemli merkezlerinden biridir. Wuyi Dağı, 1999 yılında Dünya Kültürel ve Doğa Mirasları listesine girmiştir.

Cennet Tapınağı (The Temple of Heaven)

Pekin’in güney kısmında yer alan Cennet Tapınağı, Çin’in mevcut antik kurbanlık yapılarından biridir.  273 hektarlık alan kaplayan tapınak, Yasak Şehir’in neredeyse üç katı büyüklüğündedir. 1420 yılında imparatorların Cennet’e tapınmaları amacıyla yapılmıştır.

Cennet Tapınağı, 1998 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine girmiştir.

Yazlık Saray (The Summer Palace)

Pekin’in kuzeybatısında yer alan Yazlık Sarayı, Çin’in mevcut en büyük ve en bütün imparator bahçesidir. 12. yüzyılda imparatorluk sarayı olarak inşa edilmiş, 19. yüzyılın sonuna kadar genişletme ve restorasyon çalışmaları devam etmiştir ve resmi olarak da Yazlık Saray olarak adlandırılmıştır.

304 hektarlık bir alan kaplayan Yazlık Saray’da tepelikler ve su manzaraları bulunur. Kunming Gölü, bu kraliyet parkının 4/5’ni kaplar. Yazlık Saray’da başlıca görülmesi gereken yerler: Mermer Kayık, Uzun Yaşam Tepesi ve Uzun Koridor’dur.

Yazlık Saray, 1998 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine alınmıştır.

Tarihi Lijiang Şehri

Yunnan eyaletinde Yulong Dağı’nın dibinde tarihi Lijiang şehri yer alır. Zamanında sadece kabile toplulukları tarafından iskan edilen Lijiang şehri, Kubilay Han’ın fethettiği 1253 tarihinden Qing Hanedanı’nın ilk günlerine kadar Naxi halkının Mu kabilesi tarafından yönetilmiştir.

Dağ ile çevrili ve nehre bakan Lijiang’da eski sokaklar, dar geçitler ve tahta, taş, ve balçıktan yapılı geleneksel evler yer alır. Çin’de mutlaka görülmesi gereken yerlerden biri olan tarihi Lijiang şehri, 1997 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine alınmıştır.

Suzhou’daki Klasik Bahçeler

Jiangsu eyaletinde yer alan Suzhou, nehirlerin, kanalların ve bahçelerin şehridir. Bu yüzden  “Doğu’nun Venediği” olarak da bilinir. Ming ve Qing Hanedanları döneminde (14 – 20. yüzyıllar arası) bahçe yapımı oldukça popülerdi ki o dönemde 200’den fazla özel aile bahçesi bulunurdu. Bunlardan bazıları olan the Fisherman’s Net Garden, Lion Grove, Humble Administrator’s Garden ve Lingering Garden günümüzde en önemli dört klasik bahçe olarak bilinir. Bu benzersiz bahçeler 1997 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine girmiştir.

Tarihi Pingyao Şehri

Pingyao, Shanxi eyaletinde yer alan ve tarihi 2700 yıl öncesine dayanan küçük bir kasabadır. Batı Zhou Hanedanı döneminde Kral Xuan (M.Ö. 827-782) tarafından inşa edilen Pingyao, günümüzde hala Ming ve Qing Hanedanları’nın ilçe merkezi olarak görünür.

Şehir duvarı altı kilometredir ve üç hendek ile korunmaktadır. Şehir surlarının dışında kaldırılabilir köprü vardır, şehrin içinde ise dört büyük cadde ile sekiz küçük sokakla kesişen 72 kulvar bulunur. 3.797 dörtgen aile konutlarının hepsi siyah tuğlalardan ve gri kiremitlerden yapılmıştır. Bu evlerden 400’ü günümüzde hala çok iyi muhafaza edilmektedir.

Kültürel zenginliğiyle övünen Pingyao’da 571 yılından inşa edilmiş Shuanglin Tapınağı, 657 yılında inşa edilmiş Xiaoxu Tapınağı, 963 yılında inşa edilmiş Zhenggou ve Wenmiao Tapınakları ile 1671 yılında yapılmış Huiji Köprüsü de yer alır.

Tarihi Pingyao şehri 1997 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine girmiştir.

Emei Dağı ve Leshan Budası

Emei Dağı, Chengdu Platosu’nun güneybatısında Emeishan şehrinde yükselir, en yüksek zirvesi 3.099 metredir. Budizm inancında “aydınlığın dağı” olarak bilinen Emei, Çin Budizmi’nin en kutsal dört dağından biridir. Dağın dibinde yer alan Baoguo Tapınağı, Ming Hanedanı döneminde (1368-1644) inşa edilmiştir, tapınağın içindeki Huayan Pagoda Çin Budizmi açısından oldukça önemli bir eserdir.

Emei Dağı’nın yakınında yer alan Leshan Dev Budası, Leshan şehrinin doğusunda Lingyun tepesinde bulunur. Buda ‘nın boyu 71 metre, başı 14.7 metre, kulakları 6.2 metre yüksekliğinde, gözleri 3.3 metre ve omuzları ise 34 metre genişliğindedir. Dev figür oturur pozisyonda, elleri dizinde, başı tepeye ulaşan ayakları ise nehirde olacak şekildedir.

Emei Dağı ve Leshan Budası tek yer olarak birleştirilerek 1996 yılında Dünya Kültürel ve Doğa Miraslar listesine alınmıştır.

Lushan Dağı

Jiangxi eyaletinde Jiujiang şehrinin 36 km güneyinde yer alan Lushan Dağı, 350 km²’lik alan kaplar. En yüksek zirvesi olan Hanyang zirvesi, deniz seviyesinden 1.474 metre yüksektedir. Yazları serin olduğu için dünyaca yazlık belde olarak bilinir.

Lushan Dağı’nda Wulaofeng (Beş Yaşlı Adam Zirvesi) ve Xianrendong (Ölümsüzlük Mağarası) olmak üzere görülmesi gereken yerler vardır. Zhu Xi ve Lu Xingshan gibi filozoflar bu dağın akademisinde kalmıştır ve birçok öğrencileri burada öğrenim görmüştür.

Lushan Dağı, 1996 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine alınmıştır.

Wudang Dağı’ndaki Taoist Yapıları

Hubei eyaletinin kuzeybatısında Danjiang şehrinde bulunan Wudang Dağı, Taoistler için kutsal bir dağdır. 400 km’lik alan kaplar. Dağın zirveleri yüksek, ormanları gür ve manzarası muhteşem bir yerdir. Ana zirvesi olan Heavenly Pillar Zirvesi, deniz seviyesinden 1.612 metre yüksekliktedir.

Wudang Dağı’nın en büyük özelliği ise geniş Taoist mimari yapılarıdır. 500 yıl önce yapılmış olmalarına rağmen günümüzde hala çok iyi muhafaza edilmektedir.

Wudang Dağı, 1994 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine girmiştir.

Qufu’daki Konfüçyus Tapınağı, Mezarı ve Kong Aile Konutu

Shandong eyaletinde yer alan Qufu, Çinli büyük düşünür, devlet adamı, eğitimci ve Konfüçyus felsefe ekolünün kurucusu Konfüçyus’un (M.Ö. 551-479) memleketidir. Kültürel eserler bakımından zengin olan Qufu’da en önemli yerler Konfüçyus Tapınağı, Konfüçyus Mezarı ve Konfüçyus Aile Konutu’dur.

M.Ö. 478 yılında yapılan Konfüçyus Tapınağı’nda toplam 466 koridor, çardak ve oda mevcuttur. Tapınağın toplam kapladığı alan 21.8 hektardır. Konfüçyus heykelinin dışında, tapınakta Ming Hanedanı’na ait taş yazıtlar ve Konfüçyus’un hayatını anlatan 120 resim bulunmaktadır.

Konfüçyus Tapınağı’nın hemen yanında yer alan Konfüçyus (Kong) Aile Konutu ise Konfüçyus’un atalarının konutudur.120,000 metreden geniş alana sahip aile konutunda çeşitli dokümanlar, dosyalar ve kültürel eserler mevcuttur.

Konfüçyus Mezarı, 2.300 yıldan fazla bir süredir Konfüçyus’un ve ailesinin/atalarının kabristanıdır. Konfüçyus Tapınağı, Konfüçyus Aile Konut ve Konfüçyus Mezarı beraber 1994 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine alınmıştır.

Potala Sarayı

Bu antik mimari yapı Tibet mimarisinin bir modelidir. Deniz seviyesinden 3.700 metre yükseklite olan Tibet’in başkenti Lhasa’da kırmızı tepede yer alan Potala Sarayı 360.000 m²’lik alan kaplar, 13 katlı ve 117 metre yüksekliktedir.

641 yılında, Tubo Yönetimi’nin Kralı Songtsan Gambo, Tang Hanedanı’ndan evleneceği Prenses Wencheng için Potala Sarayı’nı inşa ettirmiştir. Bu yapı daha sonra bir savaş sırasında yanıp kül olmuştur ve 17. yüzyılda V. Dalai Lama tarafından tekrar yaptırılır. Süre gelen yenileme ve genişletme çalışmaları neticesinde saray 1645 yılında bugünkü görünümüne kavuşur. Son üç yüzyıl boyunca Potala Sarayı, Dalai Lama’nın yaşadığı, çalıştığı, ibadet ettiği ayrıca kendisinde önceki Dalai Lamaların kemiklerine de ev sahipliği yapar. Bunun yanında sarayda birçok heykel, fresk, kutsal yazı ve diğer kültürel eserler bulunmaktadır.

Potala Sarayı 1994 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine alınmıştır.

Dağ Konutu ve Çevresindeki Tapınaklar, Chengde

Chengde’da bulunan Dağ Konutu, Çin’in en ünlü dört bahçesinden biridir ve Pekin dışında en iyi muhafaza edilmiş imparator saraylarından biridir. Qing Hanedanı döneminde (1644-1911) imparatorların yazlık saray ve av sahası olarak kullandığı Dağ Konutu aynı zamanda dövüş sanatı yarışmaları için de kullanılıyordu.

Hebei eyaletinin Chengde şehrinde yer alan Dağ Konutu toplam 564 m²’lik alan kaplar. Yapımına İmparator Kang Xi tarafından 1703 yılımda başlatılmıştır, 1790 yılında ise konutun yapımı bitmiştir. Puning Tapınağı’nda tahtadan oyulmuş Buda heykeli 22.28 metre boyuyla dünyadaki en uzun Budalardan biridir.

Chengde Dağ Konutu ve Tapınakları 1994 yılında Dünya Kültürel Miras listesine alınmıştır.

Wulingyuan Bilimsel ve Tarihi Araştırma Alanı

Hunan eyaletinin kuzyebatısında yer alan Wulingyuan Bilimsel ve Tarihi Araştırma Alanı üç bölümden oluşur: Zhangjiajie Doğa Parkı, Suoxiyu Doğa Rezervatı ve Tianzi Dağı Doğa Rezervatı. Kuvars ve kumtaşından oluşan jeolijik yapısıyla Wulingyuan’de 3.100 zirve vardır. Derin vadileri ve mağaralarıyla harika bir manzarası vardır.

Wulingyuan’deki sık ormanlarda ender rastlanan ağaç, bitki ve hayvan türleri bulunur. Zhangjiajie’de 116 tür canlı yaşamaktadır.

Wulingyuan Bilimsel ve Tarihi Araştırma Alanı 1992 yılında Dünya Doğa Miras listesine girmiştir.

Jiuzhaigou Vadisi

Sichuan eyaletinin kuzeybatısında Nanping, Songpan ve Pingwu vilayetlerinin sınırındaki dağların yamacında bulunan Jiuzhaigou Vadisi, dokuz Tibet köyüne ev sahipliği yapar. Vadinin uzunluğu 50 km’dir.

Jiuzhaigou Vadisi’nde bulunan 100 gölde, diğer göllerden farklı olarak yüksek konsantrasyonlu kalsiyum karbonat bulunduğu için göl yatakları kristaller ile kaplıdır. Göl suları o kadar berraktır ki birkaç metre derinliği olmasına rağmen dibi çok net bir şekilde görülür. Bölgede şelaleler de çok yaygındır.

Jiuzhaigou Vadisi, 1992 yılında UNESCO tarafından Dünya Doğal Miraslar listesine alınmıştır.

Huangshan Dağı

Anhui eyaletinin güneyinde yer alan Huangshan Dağı, 250 km’lik bir alan kaplar. 72 zirvesi olan Huanshan Dağı’nın kendisine has granit jeolijik yapsını uçurumlar, taş ormanlar, sütunlar ve yumurta şekilli kayalar oluşturur.

Meşhur Yingke (Welcoming Guests) Zirvesi, Huangshan Dağı’nın sembollerinden biridir. Huangshan yılın 200 günü bulutlu ve sislidir. Bu havadan kaynaklanan buharlar, bulut denizi oluşturur.

Huangshan Dağı, 1990 yılında Dünya Kültürel ve Doğal Miraslar listesine alınmıştır.

Taishan Dağı

Shandong eyaletinde yer alan Taishan Dağı, deniz seviyesinden 1.545 metre yüksekliktedir. Antik zamanlardan beri Taishan Dağı, Çinliler için özel bir yere sahiptir ve “Beş Kutsal Dağ”dan ilki olarak bilinir. Yükseklik bakımından ise bu beş dağ arasında üçüncü sırada yer alır. Tarihi kaynaklara göre Taishan Dağı, kurban sunumu ve meditasyon amacıyla Zhou Hanedanı dönemi imparatorları tarafından kutsal bir yer olmuştur. Tarih boyunca toplam 72 imparator burayı ziyaret etmiştir.

Taishan Dağı’nın dibinde bulunan Taishan Tapınağı, Çin’deki en önemli mimari yapılardan biridir. Dağın tepesindeki Azure Bulutlar Tapınağı (the Azure Clouds Temple) da mutlaka görülmesi gereken bir yapıdır. Taishan Tapınağı’ndan Azure Bulutlar Tapınağı’na giden yolda birçok taştan tablet ve yazıtlar ile antik binalar bulunur. Zirveye ulaşmak için 7000 basamak çıkmak gerekir.

Taishan Dağı 1987 yılında Dünya Kültürel Miraslar listesine alınmıştır.

Xian; İlk Çin İmparatoru’nun Anıtmezarı ve Toprak Askerler

İlk Çin İmparatoru’nun (M.Ö. 221-206) anıtmezarı, Shaanxi eyaletininin Litong bölgesindeki Lishan tepesinde yer alır. Dünyada keşfedilen en büyük anıtmezarı olan Terracotta tarihi sit alanı 2.18 milyon metre karelik bir alana sahiptir. İçinde bulunan mezar 220.000 metre karelik alan kaplar.

2.000 yıl önce yazılan Tarihi Kayıtlar’ın yazarı Sima Qian’e göre, anıtmezarın yapımında 700.000 işçi çalışmış ve 36 yılda tamamlanmıştır. Bugüne kadar, Qin Shihuangdi’nin mezarı kazılmamıştır. Ancak, mezarın yakınında gömülmüş Terracotta Askerleri dünyada şok etkisi yaratmış ve dünyanın sekizinci harikası olarak adlandırılmıştır. Terracotta Askerleri’nden 8.000 tanesi Qin Hanedanı’nın ilk İmparatoru’nun güçlü ordusunu temsil etmektedir.

Anıtmezar ve yeraltında bulunan askerler 1987 yılında Dünya Kültürel Miraslar Listesi’ne girmiştir.

Mogao Mağaraları

Mogao Mağaraları (Dunhuang Mağaraları adıyla da bilinir), Çin’in Gansu eyaletinin Dunhuang şehrinin 25 km güneydoğusunda Mingsha dağı eteklerinde yer alır ve içerisinde 492 tapınak vardır. Tarihi İpek Yolu’nun üzerinde önemli bir vahada bulunan mağaralarda bin yıllık bir dilimi kapsayan süreç içinde yapılmış Budist sanatının en seçkin örnekleri yer alır. Budist yer altı mabetlerinin yapımına 366 yılında başlanmış ve uzun süre çeşitli heykel ve sanat eserlerini saklamak amacıyla kullanılmıştır. Mogao mağaraları, Longmen yer altı odaları ve Yungang yer altı odaları ile birlikte Çin’in en bilinen Budist yer altı odalarından ve en ünlü antik heykel sitlerinden biridir.

Söylenceye göre, 366 yılında Lezun adında bir Budist rahip Dunhuang’a gelir. Mingsha Dağı’na bakarken altın ışıklar arasında binlerce Buda gördüğü sanısına kapılan Lezun. Bu görüntüden ilham alarak ilk mağara kazısına başlar. Zamanla mağaraların sayısı artar, Tang Hanedanı dönemine gelindiğinde bölgede binin üzerinde mağara bulunduğu kaydedilmiştir. Sade bir yaşamı ilke edinen Budist rahipler aydınlanma arayışlarının bir parçası olarak bu mağaralarda inzivaya çekilmiştir. 4. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar rahipler batıdan topladıkları heykelleri Dunhuang’a getirmiş, yolu buradan geçen gezginler ardlarında çeşitli duvar resimleri bırakmıştır. Duvar resimleri toplam 42.000 metrekare alanı kaplamaktadır. 11. yüzyıldan itibaren mağaralar duvarlarla kapatılarak değerli, hasara uğramış el yazmaları, kutsal eşyalar için depo olarak kullanılmaya başlanmıştır.

20. yüzyılın başında, Wang Yuanlu adında bir Taocu rahip ana tapınakların birinin içinde duvarla kapatılmış bir oda keşfeder. Oda 406-1002 yıllarında tarihlenen el yazmaları ile doludur. Bunların arasında Çince ve diğer dillerde kenevir rulolar, parşömen ve ipek üzerine yapılmış resimler, çok sayıda hasar görmüş Buda heykelcikleri ve daha birçok Budist kutsal eşyalar bulunmaktadır. El yazmalarının konuları da geniş bir kapsama yayılmıştır; Budist sutra derlemeleri, dua kitapları, Konfüçyus ve Taoizm metinleri, Nasturi Hristiyan belgeler, Çin resmi metinler, idari belgeler, antolojiler, sözlükle ve kaligrafiler bulunmaktadır.

Bu keşfin dedikoduları 1910 yılından itibaren pek çok Batılı kaşifi bölgeye çekmiştir. Bunlardan bazıları Aurel Stein liderliğindeki Britanyalı-Hintli karma grup, Paul Pelliot başkanlığındaki Fransız seferi, Otani Kozui liderliğinde bir Japon seferi ve Sergei F. Olderburg liderliğindeki Rus seferi sayılabilir. Geriye kalan el yazmaları Çin hükümetinin emriyle Pekin’e gönderilmiş; ancak Tibet el yazmalarının çoğu geride kalmıştır. Wang bundan sonra kısmen çevre kasabalardan, kısmen de Stein ve Pelliot’tan topladığı bağışlarla tapınakların yeniden inşasına girişmiştir.

Günümüzde kalıntılar süregiden bir arkeolojik projenin parçasıdır. Mogoa Mağaraları, 1987 yılında UNESCO’nun Dünya Miraslar Listesi’ne alınmıştır.      

Zhoukoudian’daki “Pekin Adamı” Kalıntısı

“Pekin Adamı” kalıntısı, Çin’in başkenti Pekin’in 48 km güneybatısındaki Fangshan bölgesindeki Zhoukoudian köyündeki Longgu Dağı’nda yer alır. Çin’in kuzey bölgesindeki Eski Taş Çağı’na ait “Pekin Adamı” kalıntısı (Zhoukoudian 1 Nolu Mağarası olarak da bilinir) ilk kez 1921 yılında İsveçli bilim adamı Guunar Anderson tarafından bulundu. Bundan sonra birçok arkeolog, burada kazı yaptı. 1927 yılında Kanadalı bilim adamı Budason, Zhoukoudian’de yaptığı kazılarda çıkartılan üç dişin, “Çin Homo Erectus’u-Pekin Adamı”na ait olduğunu tespit etti. Çinli arkeolog Pei Wenzhong’un 1929 yılında yaptığı kazılarda “Pekin Adamı”nın kafatasını ortaya çıkartması dünyayı sarstı.

Günümüzde ilgili bilimsel araştırma çalışmalarını halen sürdüğü “Pekin Adamı” kalıntısında 40 metre derinlikte çeşitli kazılar yapılmış ve Homo Erectus fosilleri, taş aletleri ve memeli hayvanların fosilleri çıkarılmıştır. Bölgede ateş kullanım izlerine rastlanmasıyla, insanlığın ateşi kullanma tarihi, yüzbinlerce yıl öncesine dayandı. Bu kalıntılar, “Pekin Adamı”nın yalnızca ateş kullanmakla yetinmediğini, aynı zamanda korları koruyabildiğini de göstermektedir.

Zhoukoudian bölgesindeki “Pekin Adamı” kalıntısı, halen dünyanın aynı çağa ait ilkel insanlık kalıntıları arasında en zengin, sistemli ve değerli verileri içeren sit alanıdır. “Pekin Adamı” kalıntısı, 1987 yılında UNESCO”nun Dünya Miraslar Listesi’ne alınmıştır.

Yasak Şehir

Çin’in başkenti Pekin’in merkezinde altın gibi parlak ve görkemli eski bir yapı bulunur. Bu yapı, dünyaca tanınmış “Yasak Şehir”dir. Yasak Şehir, Çin’in eski çağlarındaki imparatorluk saraylarının “incisi” ve dünyanın en büyük çaplı, en iyi muhafaza edilen ahşap yapı topluluğu olarak kabul edilmektedir. Yasak Şehir, 1987 yılında UNESCO’nun Dünya Miraslar Listesi’ne alınmıştır.

1406 yılında hüküm süren Ming Hanedanı’nın ikinci imparatoru Zhu Ding’in emriyle inşa edilmeye başlanana Yasak Şehir, 14 yılda tamamlanmıştır. Çin tarihinde son hanedan olan Qing Hanedanı’nın yıkıldığı 1911 yılına kadar geçen yaklaşık 500 yıl içinde, toplam 500 imparator Yasak Şehir’de yaşamış ve devlet işlerini görmüştür. Yasak Şehir, büyüklüğü, tarzı, mimarlık sanatı ve lüks süslemeleri açısından dünyada nadir görülen örneklerden biridir.

Yaklaşık 720 bin metrekare alanı kaplayan Yasak Şehir, güneyden kuzeye yaklaşık 1000 metre uzunluğunda, doğudan batıya yaklaşık 800 metre genişliğindedir. Yasak Şehri’n dört tarafı, 10 metreyi aşkın yükseklikte duvarlarla çevrilidir. Şehir duvarı dışında 5 metre genişliğinde koruma kanalı vardır. Yasak Şehir, feodal hanedanın kuralları, siyasi ölçütleri ve töre ruhuna sıkı bir şekilde uyularak yapılmıştır. Aynı zamanda yapısı, ölçüsü, mimarlık tarzı, kullanılan renk ve yapılan süsler açısından imparator yetkisinin her şeyin üstünde olduğunu ve katı sınıf yapısını gösterir. Yasak Şehir’de ziyaretçilerin dikkatini en çok çeken Taihe, Zhonghe ve Baohe Sarayları, imparatorların yönetim yetkisini kullandıkları ve önemli törenlerin yapıldığı ana yerlerdir.

Yaska Şehri’n inşasından bu yana 580 yıl geçmiştir. Çoğu yapıları eskimesine rağmen son yıllarda Yasak Şehri ziyaret edenlerin sayısı yıllık ortalama 10 milyonu geçmiştir. Çin hükümeti Yasak Şehri daha iyi korumak için kapsamlı bir onarım yapmaya başlamıştır.  

Çin Seddi

Çin Seddi, Çin’in kuzeybatısı boyunca uzanır. Dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Kalıntıları Po Hay körfezinde deniz kıyısında başlar. Pekin’in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-he nehrini ikiye bölerek güneybatıya uzanır. Gobi Çölü’nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.

Çin’in Savaşan Devletler döneminde (M.Ö. 403-221), Çin Seddi’nin temeli 20’den fazla ayrı krallık tarafından atılmıştı. Chu, Qi, Yan, Wei, Han, Zhao ve Qin Krallıkları birbirinden korunmak için sınırlarında ilk setleri inşa ettiler. Qin, Zhao, Yan Krallıkları Xiongnu, Donghu ve Linhu gibi azınlık kabilelerin saldırılarını durdurmak ve ülkenin kuzey sınırlarını korumak amacıyla da inşa ettiler. Çin’in ilk imparatoru olan Qin Shihuang, burayı boydan boya aşılmaz bir savunma duvarıyla kapatmaya karar vermiştir. Bu devasa inşaata girişmekteki amacı konusunda tarihçiler farklı görüşler öne sürmüşlerdir. Bunlardan bazıları: ülkenin sınırlarını başta Xiongnu olmak üzere kuzeyden gelen Çin’e karşı Moğol ve Türk saldırılarına karşı savunmak; uzun savaşlar sonunda yıktığı beyliklerin esir düşen yöneticilerini sürgün ve ağır işe sürerek cezalandırmak; ülkeden kaçışları önlemek, ülkenin tek yönetim altında birleştiğini içeriye ve dışarıya göstermek.

Qin Shihuang M.Ö. 221 yılında, daha önceki krallıkların yaptırdığı duvarları birleştirerek uzatmıştır. M.Ö. 3. yüzyıldan M.S. 17. yüzyıla kadar Çinliler Seddi uzatmaya devam etmiştir. Seddi onaran ve savunma amaçlı kullanan son hanedan Ming Hanedanı (1368-1644) olmuştur.

Seddin yıkılmış olan kısımlarıyla birlikte uzunluğu 6000 km’yi bulur. Bugün ayakta duran kısmı Ming Hanedanı döneminden kalan 2.5 kilometrelik kısımdır. Ancak asıl inşaat, M.Ö. 221 ile M.S. 608 yılları arasında yapılmıştır.  

Seddin kalınlık ve yüksekliği yer yer değişir. Sanılanın aksine Çin Seddi’nin tamamı tuğlalardan oluşmaz. Bazı yerleri çok zayıf, kuvvetsiz malzemelerden yapılmıştır ve bu duvarlar kısadır. Bu zayıf duvarların amacı devleti saldırılardan korumak değil kaçak düşmanı yavaşlatmaktır. Genellikle duvarın yüksekliği 4-6 metre, taban kalınlığı 7 metre ve üst kalınlığı ise 6 metre civarındadır. Kalın olan yerlerin üzerinde atlar ve arabalar gidebilmektedir. Kalın duvarlar boyunca siperlik ve okçu delikleri vardır. 200 metrede bir gözetleme kulesi ve 9 kilometrede bir fener kulesi bulunur. Duvar üzerinde yer yer saray ve tapınaklara da rastlanır.

Çin Seddi doğudan batıya olmak üzere yer alan Shanhaiguan, Jinshanling, Mutianyu, Badaling ve Jiayuguan kısımları, mutlaka ziyaret edilmesi gereken ana turistik bölümleridir.

1987 yılında UNESCO’nun Dünya Miraslar Listesi’ne alınan Çin Seddi, 7 Temmuz 2007 tarihinde Dünyanın Yeni Yedi Harikası’ndan biri olarak seçilmiştir.